Debilizm

Zmiany w zakresie spostrzeżeń zależne są od zmian w zakresie wrażeń i od przewagi wyobrażeń odtwórczych nad spostrzegawczymi. Zrozumiałe, że osoba, której świadomość tkwi w przeszłości, może znacznie słabiej czy bardziej fragmentarycznie odbierać zjawiska aktualne. Główne zmiany mogą tkwić jednak w intelektualnym składniku spostrzeżeń. Sąd realizujący, w związku ze zwolnionym myśleniem, może być opóźniony w porównaniu ze stanem przedchorobowym. Może zmienić się także sąd klasyfikujący. Tu obserwuje się bardzo znaczne różnice indywidualne. Wydaje się jednak, że na samym początku procesu psychoorganicznego dochodzi do zmian w zakresie zjawisk abstrakcyjnych. Sąd klasyfikujący w odniesieniu do problematyki praktycznej jest bardziej oporny na zmiany patologiczne. Nawet wtedy gdy proces otępienny nie jest zbyt daleko posunięty, może dojść do przesunięć w zasadach klasyfikacji. W związku z wysoką świadomością w zakresie własnego ja, wszelkie aktualne zjawiska, zdarzenia, osoby itp. mogą być klasyfikowane instrumentalnie, pod kątem widzenia własnego ja: czy są dla naszej osoby obojęte, czy mogą przynieść korzyść, czy mogą zaszkodzić. Zainteresowania, wiadomości i doświadczenie mają w zespole psychoorganicznym istotny wpływ na spostrzeganie. Wysoka świadomość własnego ja jest tu zjawiskiem bezwzględnym. Nie jest zjawiskiem względnym, nie wynika z obniżenia świadomości świata zewnętrznego. Świat zewnętrzny jest w spostrzeżeniach uwzględniany, niekiedy nawet w tym samym stopniu, co przed zachorowaniem. Ale podwyższona świadomość własnego ja może powodować, że wszystkie lub większość spostrzeżeń będzie dokonywanych pod kątem widzenia ich przydatności dla osoby własnej. Posiadane wiadomości tak praktyczne, jak i teoretyczne mogą sprawiać, że mimo zmian otępiennych, sprawność w tym zakresie będzie bardzo znaczna. Niejednokrotnie zakres zainteresowań może ulegać zawężeniu. Do pewnego stopnia jest to zjawisko prawidłowe, wynikające z doświadczenia. Człowiek nie jest w stanie interesować się wszystkim. Zawęża więc swoje zainteresowania do wybranych problemów i zagadnień. Dopiero w bardzo zaawansowanych zespołach otępiennych można mówić o patologii w tym zakresie.