Debilizm

Subiektywne przeżywanie czasu jest zmienione. Mimo że różnorodne jest najłatwiejsze do określenia w starczym zespole otępiennym. Należy tu brać poprawkę także i na zmiany fizjologiczne: przeżycie jednego dnia dla dziecka w 4 roku życia to okres w granicach całego dotychczasowego życia. Dla osoby w wieku 40 lat to mniej niż 0,l%o, a więc okres proporcjonalnie dziesięciokrotnie krótszy. Może to być jedną z przyczyn dlaczego dni, tygodnie i miesiące z wiekiem upływają coraz szybciej. Równocześnie w zespole psychoorganicznym jest i inny mechanizm. Ten mechanizm patologiczny wyłącza niejako mechanizm fizjologiczny i powoduje, że upływ czasu zdaje się ulegać znacznemu zwolnieniu. Każda chwila jest długa, mimo że ich suma — dzień, miesiąc — wydają się krótkie. Człowiek niecierpliwi się, chociaż nie ma ku temu powodów. Subiektywne przeżywanie czasu aktualnego ulega równocześnie .wydłużeniu. Ten aktualny czas może sięgać od wczesnego dzieciństwa do lat bardzo odległych w przyszłości. Człowiek zaczyna być punktem w nieskończonym oceanie czasu. Tego samego czasu, który obiektywnie nie stał się dłuższy, a jeśli chodzi o przyszłość to — można przewidywać — że jest już bardzo krótki. Zaburzenia pamięci w zespole psychoorganicznym są nie tylko czynnościowe. Dochodzi tu nowy element nie spotykany w innych zespołach. Pamięć jest nie tylko czynnościowo, ale i trwale uszkodzona. Nawet jeśli świadomość jest dostatecznie jasna, a uwaga względnie dobrze skupiona, zapis pamięciowy może być znacznie gorszy, niż by się tego należało spodziewać. Reflektor świadomości działa jeszcze względnie prawidłowo, skupienie jego światła zdaje się dostateczne i to skupienie by wskazywało, że „zdjęcie” może być udane. Jednak „taśma filmowa” jest inna, znacznie gorsza. Mimo prawidłowych innych warunków zdjęcie wypada nieostro, a w stanach zaawansowanych w ogóle go nie ma. W zespołach psychoorganicznych starczych zapis ostatnich wydarzeń jest znacznie gorszy lub w ogóle go brakuje. Materiał na którym miał być zapisany — „taśma filmowa” — uległ już zmianom patologicznym. Kontrastuje to z zapisami wcześniejszymi „archiwalnymi”, które są nadal ostre; wtedy „taśma” była jeszcze dobra, a „zdjęcia” nie uległy zniszczeniu.